Centrum Zawrotów Głowy

Główni diagności:

• Neurolog Jan Kłopocki (Bydgoszcz)
• Neurolog Piotr Rusiński (Bydgoszcz)
• Neurolog Remigiusz Sokołowski (Bydgoszcz/Toruń)

• Hematolog Justyna Smith (Bydgoszcz/Toruń)
• Hematolog Paweł Mlicki (Bydgoszcz)

• Chirurg naczyniowy Klaudiusz Kobziakowski (Bydgoszcz)

• Neuropsycholog Bartosz Wiszniewski (Bydgoszcz)
• Psycholog Mateusz Kapłon (Bydgoszcz)
• Psycholog Magdalena Wiśniewska (Toruń)
• Psycholog dziecięcy Marta Glanc (Bydgoszcz)

Czym są zawroty głowy?

Zawroty głowy to ogólny, niespecyficzny termin wskazujący na poczucie niestabilności. Zawroty głowy typu Vertigo są rodzajem zawrotów głowy i odnoszą się do odczucia wirowania (przeważnie z towarzyszącymi im nudności i utrata równowagi), które jest wynikiem niedopasowania między układem przedsionkowym, wzrokowym i somatosensorycznym.  

Przyczyny

Przyczyny zawrotów głowy często dzieli się na:

• Centralne (kora mózgowa, móżdżek, pień mózgu) – np. choroby naczyń mózgowych, migrena, stwardnienie rozsiane, nerwiak akustyczny, podwójne widzenie, zatrucie alkoholem,
• Obwodowe (błędnik przedsionkowy, kanały półkoliste lub nerw przedsionkowy) – np. wirusowe zapalenie błędnika, przedsionkowe zapalenie nerwu, łagodne napadowe zawroty głowy (BPPV), choroba Ménière’a, choroba lokomocyjna, ototoksyczność (np. Gentamycyna), półpasiec (zespół Ramsaya Hunta).

Zawroty głowy typu Vertigo często niewłaściwie nazywa się zapaleniem błędnika, które oznacza ostre i przewlekłe zawroty głowy. Jednak zawroty głowy typu Vertigo są złudzeniem ruchu, podczas gdy zapalenie błędnika odnosi się do zapalenia błędnika (przedsionkowego i ślimakowego) i jest bardzo rzadkie w praktyce. Zapalenie nerwu przedsionkowego (zapalenie nerwu przedsionkowego z oszczędzaniem nerwu ślimakowego, które występuje częściej niż zapalenie błędnika) jest również często niewłaściwie nazywane przedsionkowym zapaleniem błędnika.  

Przyczyny zawrotów głowy są zróżnicowane i  obejmują:

• Neurologiczne
  • Udar mózgu, a dokładnie ostra niewydolność krążenia mózgowego tylnego z unaczynienia tętnic kręgowo-podstawnych
  • Po urazie głowy
  • Padaczka
  • Stwardnienie rozsiane
  • Parkinsonizm
  • Demencja
  • Guzy mózgu, zwłaszcza pnia mózgu i guzy móżdżku
  • Łagodne nadciśnienie śródczaszkowe
  • Wodogłowie normalnego ciśnienia
  • Obwodowa neuropatia (nierównowaga lub niestabilność może wystąpić w wyniku neuropatii obwodowej, zmian w tylnej części kręgosłupa lub choroby móżdżku)
  • Migrenowe bóle głowy.
  • Zawroty głowy szyjnopochodne (występują bardzo rzadko)
    Zawrotom głowy może towarzyszyć ból odcinka szyjnego kręgosłupa, związany z urazem głowy, urazem kręgosłupa szyjnego lub chorobą kręgosłupa szyjnego.  Żaden z tych przypadków nie dostarcza przekonujących dowodów na mechanizm szyjnopochodnych zawrotów głowy, a alternatywne wyjaśnienia są prawie zawsze możliwe, 

• Laryngologiczne
  • Łagodne napadowe zawroty głowy (BPPV) – najczęstsza przyczyna zawrotów głowy
  • Choroba Ménière’a
  • Przedsionkowe zapalenie nerwu i zapalenie błędnika
  • Migrena przedsionkowa (zwykle objawia się atakami spontanicznego lub pozycyjnego zawrotu głowy trwającymi od kilku sekund do kilku dni, z towarzyszącymi objawami migreny)
  • Otoskleroza i choroba Pageta kości
  • Uraz ucha środkowego
  • Po operacji – np. Stapektomia, implant ślimakowy
  • Guzy, perlak,

• Kardiologiczne
  • Niedociśnienie ortostatyczne
  • Zespół zatoki szyjnej
  • Zwężenie aorty
  • Zespół podkradania tętnicy podobojczykowej
  • Zaburzenia rytmu serca,

• Endokrynologiczne
  • Hipoglikemia
  • Niewydolność nadnerczy
  • Niedoczynność tarczycy,

• Hematologiczne
  • Niedokrwistość.
  • Nadkrzepliwość,

• Psychogenne
  • Uogólniony lęk, agorafobia, ataki paniki, hiperwentylacja,

• Inne
  • Choroba wirusowa
  • Inne infekcje – np. Ostre infekcje bakteryjne, borelioza, infekcja HIV
  • Oczne: zaburzenia widzenia
  • Zespół multisensorycznych zawrotów głowy: występuje, gdy dochodzi do zmniejszenia danych wejściowych z więcej niż jednego układu czuciowego – np. Pogorszenie widzenia, zaburzenia czynności przedsionkowej, neuropatia obwodowa, neuropatia autonomiczna
  • Zaburzenia autoimmunologiczne / tkanki łącznej – np. Reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty układowy
  • Zatrucie narkotykami – np. Ostre zatrucie alkoholem lub narkotykami; zatrucie tlenkiem węgla; chroniczne nadużywanie alkoholu
  • Jatrogenne: efekt uboczny leków – np. Leki na nadciśnienie tętnicze, leki przeciwdepresyjne, antybiotyki aminoglikozydowe, leki przeciwarytmiczne. Leki są niezwykle częstą przyczyną zawrotów głowy, szczególnie u osób starszych.  

Alarmowe zawroty głowy – kiedy dzwonić pod numer  112?

Bardzo ciężkie nudności i wymioty prowadzące do odwodnienia oraz niezdolność do przyjmowania płynów doustnych lub leków. W szczególności u osób starszych.

Upadki z urazem głowy w szczególności jeśli po urazie głowy towarzyszą:

• silne wymioty.
• silny ból głowy.
• krwotok z uszu.
• krwotok do gałek ocznych.
• utrata przytomności.
• napad padaczkowy.

Objawy sugerujące udar móżdżku:

• nowe silne zawroty które nie są wywoływane zamianą pozycji i są trwałe,
• zaburzenia chodu i zaburzenia koordynacji kończyn tej samej strony,
• zaburzenia mowy – mowa niewyraźna,
• nagłe dwojenie w oczach,
• opadnięcie połowy mięśni twarzy (głównie kącika ust).

Pilne zawroty głowy – kiedy zgłosić się pilnie do lekarza neurologa lub otolaryngologa?

• Nagła głuchota bez innych typowych cech choroby Ménière’a  
• Zawroty głowy prowokowane położeniem się na jeden bok
• Oczopląs towarzyszący zawrotom
• Nudności i wymioty towarzyszące zawrotom głowy

Jaka jest najczęstsza przyczyna zawrotów głowy i jak ją zbadać?

Jedną z najczęstszych przyczyn zawrotów głowy jest m.in. kamica kanałów półkolistych powodująca łagodne napadowe zawroty głowy (BPPV). Charakteryzuje się zawrotami głowy o typie wirowania, przeważnie przy położeniu się na jeden bok, wstawania, pochyleniu się lub odginania głowy. Dodatkowo często występuje oczopląs, nudności lub wymioty. Spowodowane są występowaniem w kanałach półkolistych błędnika materiału otolitowego (kamieni). 

Poza wywiadem najważniejsze jest wykonanie manewrów diagnostycznych, które pomogą w lokalizacji kamicy kanałów półkolistych. W diagnostyce stosuje się testy obrotowe m.in.:

• test Dix Hallpike’a (lub test Nylen-Barany) – manewr diagnostyczny na tylny kanał półkolisty,
• test Sidelying – manewr diagnostyczny na tylny kanał półkolisty,
• test Pagnini-McClure (supine roll test) – manewr diagnostyczny na poziomy/boczny kanał półkolisty,
• test głębokiego odchylenia głowy – manewr dla kanału przedniego,
• test Barany’ego.

Czy można wyleczyć zwroty głowy?

Tak, ale to zależy od przyczyny. W przypadku łagodnych napadowych zawrotów głowy (BPPV) leczenie polega na wykonywaniu manewrów oczyszczających kanały półkoliste błędnika kamieni. W tym przypadku leczenie farmakologiczne jest nieskuteczne. W zależności od umiejscowienia kamieni stosuje się m.in.:

• manewr Epleya,
• manewr Semonta,
• manewr Lemberta,
• manewr Gufoniego.

Przygotowanie do wizyty

• Aktualna lista leków (nazwy, dawki, częstotliwość przyjmowania)
• Wszelka dokumentacja medyczna związana z problemem
• Badania możliwe do wykonania przed wizytą:
  • podejrzenie przyczyny neurologicznej lub laryngologicznej:
    • rezonans magnetyczny głowy,
    • badania krwi: morfologia, sód, potas, magnez, wapń, fosfor, TSH, kreatynina, Alat, CRP, witamina D3 (25-OH),
  • podejrzenie przyczyny kardiologicznej, hematologicznej lub innej internistycznej:
    • elektrokardiogram (EKG),
    • Holter EKG (badanie przy najmniej 24 godziny),
    • badania krwi: morfologia z rozmazem, sód, potas, wapń, fosfor, TSH, kreatynina, Alat, CRP, witamina D3 (25-OH).
• Zgłoś swoją nieobecność – jeśli nie możesz przyjść na umówioną wizytę, pamiętaj by ją odwołać